دومین وبینار از سلسله درس گفتارهای جغرافیا و سیاست با موضوع «ورزش به مثابه کارت بازی در ژئوپلیتیک» با حضور دکتر افشین متقی، دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی سه شنبه 21 مرداد ۱۳۹۹، ساعت 18 تا 20، از سوی انجمن ژئوپلیتیک ایران و با همکاری معاونت پژوهشی دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی، به صورت مجازی برگزار شد.
مهمترین بخش‌های سخنان دکتر متقی در این نشست به شرح ذیل است:
عنوان ژئوپلیتیک ورزش در ادبیات جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک بسیار جدید و نو محسوب شده و هنوز ابهاماتی در خصوص آن وجود دارد.
هدف از پیش کشیدن این مبحث تبیین منطقی و معرفت شناسی مفهومی با نام ژئوپلیتیک ورزش است. گرچه از نظر برخی از جغرافیدانان سیاسی مفهومی تحت عنوان ژئوپلیتیک ورزش،ژئوپلیتیک غذا و …نوعی زیاده روی و تلاش غیر آکادمیک است. ژئوپلیتیک ورزشی یک جذابیت عنوانی دارد که انسان را به سمت خود جذب میکند.
از نظر پژوهش های آکادمیک مبحث ژئوپلیتیک ورزش یا رابطه ی ژئوپلیتیک و ورزش سابقه ی چندانی ندارد. پرداختن به مسئله ورزش و بررسی تاثیر و تاثر آن بر مفاهیم سیاسی سابقه طولانی دارد چنانکه پژوهشگران علوم سیاسی از اویل قرن ۲۰ با رویکرد مارکسیستی به مسئله ورزش و چگونگی استفاده دولت ها از این عرصه به عنوان یک کارت بازی پرداخته اند.
جان بیل را نخستین جغرافیدانی می توان دانست که به صورت مبسوط در زمینه جغرافیا و ورزش کتابی را منتشر کرده است و او را پدر جغرافیای ورزش میدانند.
علت کمتر پرداخته شدن به مسئله ورزش در حوزه جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک چیست؟
در این خصوص سه علت قابل ذکر است:
- وقایع جنگ جهانی دوم و این اعتقاد که ژئوپلیتیک و ژئوپلیتیسین ها در اصل محرک هیتلر برای شروع جنگ بوده اند باعث به حاشیه رفتن ژئوپلیتیک و جغرافیای سیاسی در زمان بعد از جنگ شد. این حاشیه رفتن باعث شد موضوعات ذاتی این علم برای سالها در تاریکی فرو رفته و فراموش شوند. بنابراین موضوعات جدید و مطالعات بین رشته ای، زمانیکه وارد رشته جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک میشوند، این رشته مجددا پویا میشود. سالهای دهه 80 به بعد زمانی است که این رشته در دانشگاه ها احیا میشود و این مطالعات به حوزه تخصصی خود باز میگردند.
- دلیل دوم کم بودن تعداد دانشگاهیانی است که در این رشته و حوزه کار و مطالعه کرده اند. اساسا تعداد ژئوپلیتیسینها و جغرافیدانان سیاسی نسبت به سایر گرایشهای علم جغرافیا از فراوانی کمتری برخوردار است.این امر باعث کم بودن تعداد کرسی در این علم شده است.
- دلیل سوم هم این که تحولات بعد از جنگ سرد به حدی سریع صورت گرفت که خرده گفتمانهایی که برای مطالعه شکل گرفت فرصت را از مطالعات ژئوپلیتیکی سلب کرد.