کتاب «دالان زنگزور و امنیت ملی ایران» پژوهشی جامع در تحلیل یکی از مهمترین چالشهای ژئوپلیتیکی معاصر ایران است. این کتاب با اتکا به چارچوب نظری مدیریت بحران مایکل برچر و روش ردیابی فرآیند، تحولات تاریخی و راهبردی منطقه قرهباغ را از نخستین درگیریها تا جنگ دوم قرهباغ و تحولات پس از آن بررسی میکند و پیامدهای مستقیم شکلگیری دالان زنگزور را بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران واکاوی مینماید. نویسندگان در گام نخست، تاریخچه بحران قرهباغ را از آغاز ناآرامیها در اوایل قرن بیستم تا جنگهای ۱۹۹۱–۱۹۹۴ و ۲۰۲۰ مرور میکند و نشان میدهد که چگونه این بحران به نقطه عطفی در تغییر پیکربندی ژئوپلیتیکی قفقاز جنوبی بدل شد. سپس با تمرکز بر توافق آتشبس ۲۰۲۰ و طرح دالان زنگزور، نقش بازیگران منطقهای و فرامنطقهای را در شکلدهی به نظم جدید منطقهای تحلیل میکند.
کتاب در سه سطح ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک و ژئوکالچر پیامدهای این دالان را برای ایران بررسی میکند. در حوزه ژئوپلیتیک، دالان زنگزور به مثابه تهدیدی برای انسداد مرز ایران – ارمنستان و کاهش نقش ایران در معادلات منطقه تحلیل میشود؛ امری که میتواند موقعیت ژئوستراتژیک ایران را به حاشیه رانده و عمق راهبردی کشور در شمالغرب را تضعیف کند. در بُعد ژئواکونومیک، کتاب به خطر دور زدن مسیرهای ارتباطی ایران و انتقال کریدورهای ترانزیتی به مسیرهای جایگزین میپردازد که تبعات اقتصادی و راهبردی قابلتوجهی به دنبال خواهد داشت. در بعد ژئوکالچر نیز اثر حاضر پیامدهای فرهنگی و هویتی تحولات اخیر را بررسی کرده و نشان میدهد که چگونه این تغییرات میتواند بر بافت اجتماعی و انسجام ملی در مناطق مرزی ایران اثرگذار باشد.
لحن کتاب علمی، مستند و تحلیلی است و با بهرهگیری از دادههای تاریخی، تحلیل روابط قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای و تبیین پیوند میان تحولات قفقاز و امنیت ملی ایران، تصویری جامع و هشداردهنده از روندهای جاری ارائه میدهد. کتاب دالان زنگزور و امنیت ملی ایران نهتنها گزارشی از گذشته و حال است، بلکه هشداری جدی برای آینده محسوب میشود و بر ضرورت بازتعریف سیاستهای منطقهای ایران، اتخاذ راهبردی فعال در حوزه دیپلماسی و تقویت ظرفیتهای دفاعی و امنیتی کشور برای مواجهه با تغییرات سریع ژئوپلیتیکی تأکید میکند. این کتاب منبعی ارزشمند برای پژوهشگران مطالعات منطقهای، تصمیمگیران حوزه امنیت ملی و تمامی علاقهمندان به تحولات قفقاز جنوبی است
کتاب حاضر توسط دکتر غلامعلی مرادی استاد دانشگاه و مهرداد صالحی یگانه پژوهشگر حوزه روابط بین الملل ،در 234 صفحه وزیری با قیمت 330 هزار تومان روزهای پایانی تابستان به بازار نشر عرضه گردید
معرفی کتاب دالان زنگزور و امنیت ملی ایران
