نویسندگان:دکتر سيد عباس احمدي , مسعود جاسم نژاد
انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی – 1394
رکود و افول مکتب نجف در اثر شکل گيري تحولات جديد در تفکر سياسي شيعه، مسائل سياسي عراق و مهاجرت روحانيون از اين کشور، همه گير شدن مبارزات مردم ايران بر عليه رژيم پهلوي حول مرجعيت شيعي و … با اوج گيري مکتب سياسي قم همراه شد. با توجه به اين موارد مکتب قم توانست با تکيه بر انديشه سياسي عالمان و انديشمندان خود از يک طرف و عملياتي شدن نظريه اصلي اين مکتب تحت عنوان «ولايت فقيه» در ايران از طرفي ديگر، به مکتب غالب در ميان کشورها و جوامع شيعي تبديل شود.
اين کتاب در يک مقدمه، پنج بخش و سيزده فصل ساماندهي شده و به رشته تحرير درآمده است.
بخش اول با عنوان «تاريخچه و سير تکوين انديشه سياسي تشيع»، دو فصل مجزا را در بر مي گيرد. در فصل اول به صورت گذرا به تاريخچه تشيع و سير تکوين آن اشاره شده است. فصل دوم به بحثي نظري در باره انديشه سياسي تشيع اختصاص دارد.
عنوان بخش دوم کتاب «مکاتب فقهي نجف و قم» است. فصل اول اين بخش، اطلاعاتي را در باره مکتب فقهي نجف و انديشه هاي سياسي شيخ انصاري، آيت اله نائيني، آخوند خراساني، آيت اله خويي و شاگردان ايشان ارائه مي دهد. به موازات اين فصل، در فصل دوم، انديشه هاي سياسي عالمان و فقيهان مکتب فقهي قم از جمله آيت اله حائري، آيت اله بروجردي و امام خميني(ره) مورد بررسي قرار گرفته است.
بخش سوم کتاب، «انديشه سياسي شيعه در ايران معاصر» نام دارد. در فصول دوگانه اين بخش، ابتدا انقلاب مشروطه و سپس انقلاب اسلامي به عنوان دو رخداد مهمي که بر انديشه سياسي تشيع در دوره معاصر تاثيرگذار بوده است، به بحث درآمده است.
«انديشه سياسي شيعيان ساير مناطق»، عنوان بخش چهارم است. در اين بخش، انديشه سياسي تشيع در کشورها و مناطق مختلف از جمله عربستان، عراق، لبنان، پاکستان و بحرين مطرح شده و هر کدام فصلي را به خود اختصاص داده است.
آخرين بخش کتاب نيز با عنوان «تاثير پذيري انديشه سياسي شيعه از انقلاب اسلامي ايران» شامل دو فصل جداگانه مي شود. در اولين فصل، بر اساس يافته هاي بخش هاي قبلي، انديشه سياسي تشيع در کشورهاي مختلف مورد بررسي مقايسه اي قرار گرفته است. در فصل دوم اين بخش نيز تاثير انقلاب اسلامي بر تحول گفتماني انديشه سياسي تشيع مورد کنکاش واقع شده است.
نهايتا مباحث کتاب مورد جمع بندي و نتيجه گيري قرار گرفته و ضمن برشمردن دلايل تسلط مکتب نجف تا قبل از انقلاب اسلامي، عوامل اوج گيري و نقش آفريني مکتب قم از اين تاريخ به بعد مورد تجزيه و تحليل و بررسي واقع شده است.
