کتاب “تغییر اقلیم و امنیّت ملّی” تألیف دکتر یاشار ذکی، پریسا قربانی سپهر و آرش قربانی سپهر در زمستان 1400 از سوی انتشارات انجمن ژئوپلیتیک ایران وارد بازار کتاب شد.
نویسندگان کتاب حاضر را تقدیم به عزیزانی کرده اند که برای امنیت این سرزمین شجاعانه جنگیدند.
در بخشی از پیشگفتار این کتاب آمده است:
تغییر اقلیم یکی از مهم‌ترین چالشهای سیاسی و علمی جهان حاضر است. با نگاهی به گزارش‌های خبریِ روزانه دربارة فجایع اقلیمی در نقاط مختلف کرة زمین، نشستهای بین‌المللی، یافته های جدید علمی و شکلهای گوناگون اعتراضهای مردمی می‌شود گفت که موضوع تغییر اقلیم در رأس دستور کارهای سیاسی بین‌المللی قرار دارد و در زمره علایق مهم عمومی است. به طوری که بشر در حال تغییر دادن اقلیم زمین است. لذا این یک مشکلی جهانی است. چنین مشکل جهانی تنها با همکاریهای بین المللی قابل حل است.
تغییر اقلیم، مقیاسهای جغرافیایی (جهانی، منطقه ای، ملی و محلی) را تحت تأثیر قرار می دهد و شدت آن در کشورهای گوناگون اثرات و پیامدهای مختلفی دارد به طوری که در یک کشور زمینۀ خشکسالی، گرمایش هوا و در کشور دیگر بارش بیش از حد برف و بارندگی خود را نشان میدهد. لذا با توجه به قرارگیری کشور ایران در عرضهای جغرافیایی پایین، این کشور نه تنها از اثرات ناشی از تغییر اقلیم در امان نبوده است، بلکه در زمرۀ کشورهایی قرار دارد که بیشترین پیامدهای امنیتی را از تغییر اقلیم متحمل شده است و این پیامدها امنیت ملی کشور ایران را با تهدید و بحران جدی مواجه کرده است که بر این اساس نیاز است برای مقابله با تغییر اقلیم، پیامدهای آن در کشور را شناخت تا بتوان راهکارهای مناسبتری پیاده سازی نمود و بتوانیم پیامدهای امنیتی تغییر اقلیم را در ایران تا حدودی کمرنگ و سپس کنترل نماییم. به هر روی اینکه تغییر اقلیم عامل اصلی خشکسالی، ناامنی غذایی، فقر و بیکاری بسیاری از مردم جهان و ایران به شمار میرود و زمینه ای شد که منابع آبی و کشاورزی ایران از بین برود و با تهدید جدی روبرو شود. لذا نیاز است به این مسأله توجه ویژه ای از سوی سیاستگزاران و اندیشمندان صورت گیرد تا بتوان فقر مالی، غذایی و… را در ایران ریشه کن ساخت. بر این بنیاد، تا زمانی که پیامدهای امنیتی وارده از تغییر اقلیم بر کشور ایران شناسایی نشود، نمیتوان برای آیندۀ این کشور برنامه ریزی و در راستای آن، ایده و رویکردهای نوینی را ارائه داد.
به هر حال، بررسیهای صورت گرفتة منابع در دسترس، به ویژه در داخل کشور، نشان دهندة آن است آنگونه که باید و شاید توجه ویژهای از سوی سیاستگزاران به مباحث امنیتی تغییر اقلیم نشده است. لذا با توجه به وجود این مشکل در کشور، نویسندگان بر آن شده‌اند، کتاب حاضر را با سبک و چارچوبی جدید و متفاوت به رشتۀ تحریر درآورند. در نهایت، این امیدواری وجود دارد که کتاب حاضر تا حدی بتواند مفهوم سازی نسبتاً مناسب و شفافی از پیامدهای امنیتی تغییر اقلیم بر کشور ایران ارائه داده و ابهامات موجود در این عرصة مطالعاتی جدید را، تا حد امکان بر طرف نماید. جهت دستیابی به این مهم، کتاب حاضر در قالب چهار فصل به صورت زیر سامان یافته است:
فصل اول: مفاهیم، بنیادها و نظریه ها
فصل دوم: پیامدهای امنیتی تغییر اقلیم بر کشور ایران با ماهیت طبیعی
فصل سوم: پیامدهای امنیتی تغییر اقلیم بر کشور ایران با ماهیت انسانی
فصل چهارم: جمع بندی مطالب
در مجموع، در تألیف این اثر، تلاش شده است تا جایی که ممکن است به آثار متداول در نزد اصحاب علم و محققان به ویژة در حوزة مورد بحث توجه شود. امیدواریم نتیجة این تلاش، مورد توجه جامعة علمی و علاقمندان قرار گیرد. نویسندگان، ضمن ارج نهادن به تحقیقات گرانمایه‌ای که تا کنون به وسیلة عالمان این رشته در محافل دانشگاهی کشورمان صورت گرفته، مطالعة این اثر که حرکت پیشگامانه‌ای برای معرفی رویکردهای جدید در مباحث تغییر اقلیم است را به تمامی علاقمندان به این مباحث، (رشته‌هایی همچون جغرافیا، شهرسازی، ژئوپلیتیک، علوم سیاسی، محیط زیست، هواشناسی و سازمانهایی همچون سازمان حفاظت از محیط زیست، صدا و سیما، وزارت نیرو، وزارت کشور، شورای عالی امنیت ملی) توصیه می‌کنند.
