چهارمین جلسه از سلسله گفتگوهای جغرافیا و سیاست با موضوع «انتشار ویروس کرونا و بی عدالتی فضایی-جغرافیایی» با حضور جناب آقای دکتر مصطفی قادری حاجت، استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، سه شنبه 25 شهریور ماه ۱۳۹۹، ساعت 21 تا 22، از سوی انجمن ژئوپلیتیک ایران و به صورت مجازی و زنده در صفحه اینستاگرام انجمن برگزار شد.
مهمترین بخش‌های سخنان دکتر قادری حاجت در این نشست به شرح ذیل است:
در پاسخ به سوال آغازین دبیر جلسه، دکتر قادری به تشریح و توصیف چیستی مبحث عدالت فضایی با ارائه تعریف: نابرابری‌های ناشی از توضیح نامتوازن ثروت، قدرت و فرصت ها در بین مکان ها و فضاهای جغرافیایی به عنوان زیستگاه انسان‌های ساکن، تحت عنوان تعریف و ماهیت عدالت و بی‌عدالتی فضایی پرداختند. و از بی عدالتی فضایی به عنوان یکی از پیشرانه های مهم گسترش اثرات هر نوع پدیده مخرب یاد کردن، و تشریح کردند که در جوامعی که با عدم توازن در سه مشخصه بالا (فرصت، قدرت و ثروت) روبرو باشیم با بی عدالتی فضایی روبرو خواهیم بود. در ادامه بحث، مجری جلسه با طرح یک پرسش در باب معیارهای تعیین کننده عدالت و بی عدالتی فضایی در جوامع مختلف از دکتر قادری حاجت پرداختند. در پاسخ به پرسش مجری جلسه، دکتر قادری از فقر به عنوان اثرگذارترین عامل تشدید بیماری‌های زمینه‌ای یاد کردند، و عنوان داشتند که در جوامعی که فقر و نمود فقر بیشتر باشد، خود فقر حاصل هم‌پوشانی ساختارهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جوامع می‌باشد. که یکی از پیامدهای بی عدالتی در فضای جغرافیایی فقر می‌باشد و همین مسئله می‌تواند عامل و پیشرانه‌ای برای بحران‌های اجتماعی اقتصادی جوامع محسوب شود. سپس با استناد به آمار مربوطه موجود درباره ویروس کرونا این موضوع را مطرح ساختند که به عنوان مثال در کشورهایی مثل کانادا و ایالات متحده تلفات ناشی از ویروس کرونا در میان اقلیت‌های اجتماعی بیشتر بوده است، و عنوان کردند که در بریتانیا بیش از 30 درصد کسانی که در اثر ابتلا به کرونا در بیمارستان‌ها بستری شده سیاه پوست بوده‌اند. همچنین مطرح کردند که در اسپانیا اقلیت‌ها و فقرا، 7 برابر بیشتر از گروه‌های دیگر به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند. همچنین در ادامه مطرح کردند که در امریکا 70 درصد تلفات ناشی از کرونا به گروه سیاه پوستان که تنها 30 درصد جمعیت این کشور را شامل می‌شوند تعلق دارد.
در ابتدای نشست آقای سید محمد تقی رئیس السادات دانشجوی دکتری رشته جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی به عنوان دبیر و مجری برگزاری نشست به معرفی سخنران و تخصص و زمینه‌های مطالعاتی ایشات پرداختند، و با طرح پرسش آغازین از دکتر قادری حاجت در باب چیستی مبحث عدالت فضایی زمینه آغاز بحث جلسه را فراهم نمودند.
در ادامه بحث مجری جلسه با ارائه پرسش از دکتر قادری در باب انتشار ویروس کرونا و بی عدالتی فضایی در ایران پرداختند. در پاسخ به این پرسش دکتر قادری حاجت عنوان کردند که در کشور ما آمارها به واسطه انتشار از طریق سیستم‌های اجرایی کلی هستند، و ما به صورت کلی آمارها را از طریق مراجع رسمی دریافت می‌کنیم که همین مسئله عاملی است که نمی‌توانیم با دقت و استدلال و استناد به تحلیل آمارها پرداخت. و همین مسئله عاملی شده که ما نتوانیم مانند آمار دقیق کشورهای دیگر به ارائه عدله خود در باب بی عدالتی فضایی بپردازیم.
در ادامه بحث مجری جلسه با مطرح کردن پرسشی از سخنران بحث خواهستند که با توجه به وضعیت آمارها و نوع آمارها در کشور ما شرایط پیش رو را ارزیابی کنند. در پاسخ به سوال فوق دکتر قادری حاجت عنوان کردند که با توجه به نوع کیفی بودن آمار فوتی و مبتلایان در کشور تحت قالب وضعیت شهرها یا طیف قرمز، نارنجی، زرد و…. عنوان کردند که نمی‌توانیم در قالب یک تحلیل آماری علمی و مستند با توجه به شرایط آماری پرداخت، منتهی می‌توانیم مسئله بی عدالتی فضایی در قالب فاکتورها و شاخصه‌های دیگری مانند میزان بهبود یافتگان در شهرها و مکان‌ها جغرافیایی متفاوت، نوع ارائه خدمات نظام سلامت در مناطق مختلف، شرایط اقتصادی و وضعیت معیشتی در شهرای کشور تقریبا ارزیابی نمود. همچنین ایشان با ارائه آماری در زمینه میزان امید به زندگی در مناطق مختلف کشور مطرح کردند که میزان امید به زندگی و میانگین طول عمر در مناطق پیرامونی ایران 5 سال کمتر از دیگر مناطق توسعه یافته است، و با توجه به اطلاعات و آمارهای فوق میتوان نتیجه گرفت که همین مسئله یکی از پیامدهای مهم بی عدالتی فضایی در کشور ما است. و بر اساس همین مسئله میتوان به این نتیجه رسید که با توجه به خروجی سیاست گذاری ها و خروجی بی‌عدالتی‌های فضایی در کشور نابرابری در نظام سلامت هم وجود دارد. ایشان عنوان کردند که در مناطقی مانند سیستان و بلوچستان 70 درصد جمعیت زیر خط مطلق فقر قرار دارند، و همین عاملی است که باعث می‌شود، با توجه به وضعیت بد اقتصادی و ناتوانی در تهیه ملزومات مراقبتی در جهت مقابله و پیشگیری از ویروس کرونا شاهد میزان مبتلایان در این استان و متعاقب آن میزان بالای مرگ و میر در اثر ابتلا به این ویروس باشیم. ایشان همچنین عنوان کردند که هرچه به سمت حاشیه می‌رویم بی‌عدالتی فضایی بیشتر می‌شود، و این مسلئه حتی در قالب محلات شهری و شهرها هم نمایان است و در ادامه افزود که در مناطق حاشیه‌ای شهرهایی مانند تهران، مشهد، و اصفهان به علت وجود فقر و عدم دست رسی به سیستم‌های درمانی و نظام سلامت که خود از پیامدهای بی عدالتی فضایی و توزیع نا مناسب خدمات است شاهد ابتلای بسیار بالا و تلفات بالایی نسبت به مناطق و مکان های دیگر هستیم. در پایان بحث ایشان افزودند که عمدتاً ساکنین مناطق فقیر نشین، شاغلین بخش‌های غیر رسمی هستند که میتوان نتیجه گرفت با توجه به شرایط و واقعیت‌های اجتماعی ما، از سطح آموزش اجتماعی و فرهنگی کمتری برخوردار بوده و دسترسی کمتری به شبکه‌های ملی دارند به عنوان مثال دسترسی کمتر به شبکه‌های آموزشی اجتماعی در زمینه آموزش‌های لازم برای مقابله و مصون بودن از ابتلا به ویروس، و عدم دسترسی مناسب به سیستم نظام سلامت و بیمه و پوشش شبکه بیمه می‌تواند از عوامل بسیار مهم در ابتلا و میزان بالای تلفات کرونایی در کشور باشد.