دکتر صادق خسرو

دکتر صادق خسرو…

پژوهشگر و نظامی بازنشسته…

(این تحلیل صرفا دیدگاه نویسنده بوده و انتشار آن به منزله موضع رسمی انجمن نیست)…

چین و قرارداد 25 ساله با جمهوری اسلامی ایران:

قسمت اول:
تاریخچه چین و روابط سیاسی اقتصادی و استراتژیکی با سایر کشورهای جهان:
1- چین از جمله کشورهایی محسوب میگردد که در طول تاریخ مورد تعرض و استعمار قرار گرفته است. آخرین قرارداد استعماریش که در جنگ با بریتانیا موسوم به جنگ تریاک بود که منجر به اجاره 99 ساله هنگ کنگ توسط انگلیس شد.
2- چین در تاریخ چندهزار ساله اش نگاه استعماری به کشورها نداشته است.
3- اصول روابط و سیاست خارجی چین در طول تاریخ معاصر و تا حدی پیش از ان بر حول محور دو گزینه بوده است: اول: عدم مداخله در بحران ها و تشنج های خارجی یا بعبارتی (پیپر وایت=سیات سفید و بیطرفانه) و دوم: پیروزی بدونه درگیری و تشتت.
4- از نظر اکثر سیاستمداران و اقتصاددانان مطرح جهان،چین به بزرگترین اقتصاد جهان تا 2030 تبدیل خواهد شد و بهمین علت در سال های اخیر و در پی تداخل منافع اقتصادی با غرب و بویژه امریکا سیاست خارجی بیطرفانه خود را عملا کنار گذاشته است.
5- یکی از اصول تغییر ناپذیر چین کمونیست تا بحال اصل منافع محوری بوده و هدف نهایی آن صرفا منافع ملی کشور و در راس آن حزب کمونیست حاکم است.
6- بزرگترین نقطه ضعف چین که ناشی از اقتصاد قدرتمندش است عبارت است از اینکه چین بزرگترین وارد کننده انرژی (نفت و گاز) در جهان می باشد. که بصورت سنتی استراتژی آن در دست ایالات متحده امریکا میباشد.
7- چین هیچکدام از قطعه نامه هایی که تا کنون  شورای امنیت علیه ایران صادر کرده است را وتو نکرده است!
8- هم اکنون چین کمونیست توسط دولت دونالد ترامپ مورد هجمه های سیاسی و اقتصادی قرار گرفته است بطوری که بیم آن میرود که با ایجاد یک هژمونی اقتصادی و تجاری توسط امریکا و غرب چرخ پیشرفت اقتصادی چین با مخاطراتی بزرگ و بازدارنده روبرو شود.
9- در دهه گذشته احیا راه ابریشم توسط چین کمونیست کلید خورده بود اما با گذشتن از آسیای میانه و روسیه به اروپا متصل میشد و نه راه تاریخی ان که از  ایران میگذشت!
10-رابطه ایران و چین در طول تاریخ روابطی متوازن و دوسویه و در شرایط مساوی بوده است.
11- در سال های گذشته بعضی از رانت خوارهای بهره مند از تجارت با چین سعی در معرفی چین کمونیست بعنوان شریک استراتژیکی ایران داشتند، در حالیکه چین قراردادهای منعقده با ایران را در ایجاد زیرساخت ها و پارس جنوبی یک طرفه زیر پا گداشته و ترک قرارداد نمود.
12- روسیه و ایران دو رقیب قدرتمند و تشنه بخون یکدیگر در صادرات انرژی هستند و هر یک از انتخاب راه های مخالف با هم در ترانزیت و صادرات انرژی منتفع میگردند..!! (تفسیر و توجه کافی میطلبد).
13-  در سال های اخیر بعلت تحریم های ایران توسط شورای امنیت و بویژه امریکا، خریدهای ایران ناچارا به سمت چین کانالیزه گردیده و ایران به یک کشور همه چیزبخر برای چین تبدیل شده  و از این راه اندک درآمدهای نفتی حاصل شده با شرایط کاملا سودمندانه به نفع چین سرازیر گردیده و رانت خوا ان، همین ارزهای مملکتی را به طمع افزایش سود و ثروت صرف خرید بنجل جات و اقلام مصرفی میکنند و نه زیرساخت ها.
14- عقد قراردادهای خارجی بدونه اطلاع مردم ضررهای فراوانی در پی دارد و در صورت واقعیت بدعتی است خطرناک، برای مثال میتوان به قرارداد هر چند کوچک امتیاز ماهیگیری در دریای عمان و خلیج فارس به ماهیگیران چینی اشاره کرد که علاوه بر فقیرتر کردن ماهیگیران ایرانی به جارو کردن اکوسیستم انجامید!!!!

قسمت دوم:
ب) واقعیت ها و رخدادهای کنونی در ایران و جهان و روابط خارجی و سیاستگداریهای ایران و چین با همدیگر و در جامعه جهانی:
1- شایعه است که در پشت پرده میان دو دولت ایران و چین قراردادی 25 ساله تدوین شده است و به قرارداد ( یک کمربند یک راه) یا همان راه ابریشم و با محوریت و مرکزیت عبور از ایران (و نه اسیای میانه) موسوم گردیده است. معنای پشت پرده این نیست که کسی از عقد این قرارداد بی خبر است بلکه منظور از  پشت پرده بودن نامشخص بودن متن و حدود و چگونگی این قرار داد و میزان امتیازدهی و استعماری بودن یا نبودن ان است که متاسفانه آحاد مردم دلسوز و قشر میانی و تحصیلکرده را با نگرانی هایی همراه نموده است.
2- در شرایط کنونی ایران مورد تحریم ناجوانمردانه، سخت و حداکثری امریکا قرار گرفته است و در این شرایط صادرات نفت به همه کشورهای جهان ناممکن و چین نیز که حداکثر نیاز انرژی خود را از ایران تامین میکرد متاثر از این تحریم واردات خود را از ایران به مقدار یک پنجم کاهش داده است و هزینه همان یک پنجم را نیز با تهاتر کالاهای چینی میپردازد.
3-ایران در مقابل تحریم یکطرفه امریکا دست به یک انعطاف تاکتیکی در روابط و سیاست خارجی و مبادلات تجا ی با چین زده است.
4- چین و هند اخیرا پس از ده ها سال آرامش در منطقه کشمیر وارد تنش و درگیری خونین نظامی شده اند.و مضاف بر ان تداوم گسترش تنش بین چین و امریکاو احتمال اوج گیری و دامنه دار شدن آن روز به روز بیشتر میشود.
5- مجلس نمایندگان امریکا به اتفاق آرا در پی اجرایی شدن قانون امنیتی جدید هنگ کنگ توسط چین،طرح تحریم چین را تصویب کرده است و بانک های که با مقامات حکومتی چین در ارتباط بوده اند را مشمول تحریم خواهند کرد.

6- موضع گیری های چین در یک هفته گذشته در جلسه شورای امنیت درباره ایران چنین است: !!!!
نماینده چین:” ما از ایران می‌خواهیم از اقداماتی که زیان بیش‌تری به همراه دارد خودداری کند. چین از همه طرفین می‌خواهد که با آژانس بین المللی انرژی همکاری کنند. کشورهای خارج از منطقه باید نقش مثبتی داشته باشند. از همه طرفین می‌خواهیم به کاهش تنش یاری برسانند. گزارش دبیرکل تائیدی است بر اهمیت پاسداری از برجام.

نماینده چین: ما از ساز و کار ویژه مالی (اینستکس) حمایت می‌کنیم. این کانال به ویژه در این دوران همه گیری کرونا موثر است. شورای امنیت و دبیرخانه‌اش باید به وظیفه اش عمل کند و اطمینان حاصل کند که ایران هم به برجام پایبند است. البته ارایه اطلاعاتی که فقط یک منبع داشته درباره تسلیحات، جای سوال دارد.

نماینده چین: “ما از ابتدا از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ حمایت کرده و ما همچنان به حمایت خود ادامه می‌دهیم. ما نمی توانیم اجازه بدهیم که برنامه هسته ای ایران به روال سابق خود بازگردد.”

قسمت سوم:
اگر چه اینجانب در همایش ها، سخنرانی ها و مصاحبه با صدا وسیما، از جمله کسانی بوده ام که ایجاد روابط حساب شده و عادلانه با چین را بعنوان یکی از راه های برون رفت از تحریم عنوان کرده ام،  ولی همیشه و بلافاصله بر عادلانه بودن و توجه به استکباری نبودن آن هم تاکید کرده ام،  و بیش از آنکه نوع رابطه صحیح فی مابین را یک رابطه استراتژیک و یا شراکت استراتژیک بدانم، راه کار درست را همکاری استراتژیک میدانم و توضیح اینکه نباید در دام قراردادهای بلند مدت و استکباری با چین افتاد و در واقع نباید از سر ضعف و بخاطر کم اثر کردن تحریم،  آینده آیندگان را به حال کنونی فروخت و تحمیل نمود، و لزومی به بلند مدت بودن ان نمیبینم، چرا که تاریخ اکثر قراردادهای طولانی را یکطرفه و استکباری انعکاس میدهد، راه درست این است که بایستی با چین وارد همکاری استراتژیک شد و همزمان با سایر منظومه های قدرت نیز همکاری های مشابهی را در دست اجرا داشت، در واقع می بایستی تمامی منظومه های قدرت در جهان و قاره را با یک زاویه دید  نگاه ، در غیر اینصورت در کشاکش رقابت قدرتهای بزرگ آنچه که از بین میرود منافع ملی و آیندگان خواهد بود، در همین فقره این بس که روسیه را خوش نخواهد آمد که ایران بازار بزرگ گاز چین را از او بگیرد پس در نتیجه او نیز درخواست یک قرارداد بلند مدت و هم وزن با سود دهی به چینی ها   درخواست و چه بسا تحمیل نماید.
خلاصه اینکه همکاری استراتژیکی با چین و نه رابطه یا شراکت استراتژیکی با چین، راه مناسب برون رفت از تحریم است. به شرط روشن بودن و مشخص بودن متن قرارداد پیش از تصویب برای مردم و مجلس، مثلا  اگر چنانچه شایعه دادن تخفیف 40 درصدی فروش نفت به چین در صورتی که بهای آن را در طول دوسال، و روش پرداخت  مبادله ای یا ارز مرجع و آن هم در بلند مدت ک در شرایطی که معلوم نیست قیمت ها و هزینه ها در اینده چگونه خواهد بود، حماقت محض است، ضمنن در نظر داشته باشیم همان دولتی که برجام را امضا کرد این قرارداد را هم تدوین و امضا میکند.