قدرت پیش بینی ژئوپلیتیک
پرستو موفقیان دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا (سیاسی) دانشگاه خوارزمی
در چند جای کتاب خوب ” کلیدهای ژئوپلیتیک” نوشته پاسکال لورو و فرانسواتوال با ترجمه دکتر حسن صدوق ونینی اشاره شده که ژئوپلیتیک درصدد پیش بینی های پیامبرگونه نیست یا حتی قادر به پیش بینی نیست و تعداد کسانی که این اعتقاد را دارند کم نیستند. برای پاسخگویی به این بدبینی، کتاب مقدمه ای بر ایران و همسایگان (منابع تنش و تهدید) که 15 سال قبل توسط آقای دکتر یدالله کریمی پور تالیف شده مرور شده است. ایشان در این کتاب 230 صفحه ای، حداقل 20 پیش بینی کرده اند که بیشتر آنها امروز درست از آب درآمده است. تعدادی از این پیش بینی ها را با ذکر صفحه آن یادآوری می کنم.یادمان باشد این کتاب در سال آغازین سده 21 به بازار آمده بود.
1-عراق بهترین متحد ایران خواهد شد
در صفحه 52 کتاب پس از برشمردن 19 منبع اختلاف بین ایران –عراق آمده است:…با وجود این عراق میان 15 کشور و 24 دولت همسایه، می توان بهترین متحد طبیعی ایران باشد و…سپس نویسنده به ذکر دلایل این اتحاد طبیعی می پردازد. یادمان باشد هنوز صدام در رأس قدرت بود.
2- بهار اسلامی(عربی) آغاز خواهد شد
در صفحه 196 کتاب می خوانیم: این نظام ها (کشورهای عربی ) حداکثر طی دو دهه آینده با ورود و گسترش ملی گرایی عربی، بنیادگرایی اسلامی، و تجدد طلبی جناح های درونی خانواده های حاکم، دگرگونی های بارزی را تجربه خواهند کرد. ولی مکانیسم این تغییرات کمتر از خود تغییرات نیست و…
3- حمله نظامی عربستان به بحرین و قطر
در صفحات 194 و 195 کتاب آمده است: ….بنابراین انتظار می رود در صورت رشد و اوج گیری ناآرامی های مهارنشدنی در قطر و بحرین، سعودی ها برای بازگرداندن ثبات به نفع نظام های حاکم و یا حتی هضم این کشورها، آشکارا وارد عمل نظامی شوند. در چنین صورتی و با وجود فضای سیاسی-نظامی حاکم بر خلیج فارس و با فرض حمایت یا سکوت ایالات متحده از اقدام سعودی ها، قدرت مانور ایران در برابر سعودی ها زیاد نیست. ولی چنین عملی منجر به ایجاد دور جدیدی از تنشها و مشاجره میان دو کشور(ایران-عربستان) خواهد شد.
4-تهدید جمهوری آذربایجان
در صفحه 226 کتاب آمده است: …. ولی تهدید برخاسته از کانون جمهوری آذربایجان در دهه های آینده، دغدغه و دل مشغولی اصلی ایران خواهد بود. این دولت و یا جناح ها ناسیونالیست آن، راه حل برطرف کردن بسیاری از تنگناهای خود را در تحقق آرمان(آذربایجان بزرگ و واحد) جستجو می کنند. از جمله به گمان شوونیست های پان آذری با تشکیل آذربایجان بزرگ می توان انتظار حل مشکلات تنگناهای هفت گانه زیر را داشت و…
برای به درازا کشیده نشدن مطلب، برخی دیگر از پیش بینی های این کتاب را فهرست وار یادآوری می کنم:
5-ایالات متحده برای ایران تهدید عمده و موثری نیست(ص 226).
6- اسراییل توانایی حمله گسترده به ایران را ندارد و بعید است که حمله ای به ایران تدارک ببینید(ص 225).
7- اختلاف بر سر قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان استمرار خواهد یافت و احتمال جنگ مجدد زیاد است(228).
8- بحران افغانستان همچنان تداوم یافته و امیدی به پایان آن نخواهد بود(ص228).
9-درگیری در عراق آغاز خواهد شد و با شدت ادامه خواهد یافت و امنیت ملی ایران را تحت تاثیر قرار می دهد(228و229، یادمان باشد هنوز صدام در رأس قدرت بود).
10-روسیه دچار ناامنی شده و رو به تجزیه خواهد رفت(229).
11-درگیری میان شیعیان و سنی ها در پاکستان آغاز و تشدید خواهد شد(229).
12-روابط ایران و ترکیه با روند و فرآیندهای کنونی (سال2000)، آینده تیره ای خواهد داشت(72-68).
13- منابع چهار گانه ی تنش میان ایران- جمهوری آذربایجان، تداوم خواهد یافت و با روند و فرایندهای کنونی (سال2000) امیدی به حل منازعه نیست(97-89).
14-روابط ایران و ارمنستان آرام، پویا و گسترش یابنده خواهد بود(107-109).
15- روسیه به هیچ روی حاضر به تن دادن به نوعی ارتباط استراتژیک با ایران نخواهد بود آنان در طول تاریخ یاد گرفته اند از کارت ایران به نفع خود در جوامع بین المللی استفاده برند. آنان حتی ممکن است قرار دادهای دو جانبه با ایران را یک جانبه فسخ نمایند(سال 2000 است)، آنان اجازه مانور به ایران در دریای خزر را نخواهند داد(122-110).
16- روابط ایران – ترکمنستان به رغم منابع متعدد تنش، بدون کمترین تنش و منازعه درمحیطی آرام تداوم خواهد یافت(126-124).
17- افغانستان همچنان و تا آینده ای نامعلوم و با چشم انداز های کنونی صادر کننده انواع بحران به ایران باقی خواهند ماند(هنوز طالبان در کابل قدرت را در اختیار داشتند )(159-135).
18-ایران و پاکستان هیچ گاه تهدیدی استراتژیک علیه یکدیگر نبوده اند. ولی تحولات افغانستان ، گروه های تروریستی بنیادگرا و عبور اشرار از مرز به قصد ضربه زدن به منافع جمهوری اسلامی تا مدتها باقی خواهد ماند(172-160).