دکترنبی الله رشنوـ استاد دانشگاه
فضای عوامانه حاکم بر نحوه ثبت نام کاندیداهای ریاست جمهوری و هجوم گسترده طیف های متعدد برای ثبت نام ضمن ضعف آشکار در قوانین و مقررات مربوطه، بیانگر ناآگاهی بسیاری از آنها نسبت به الزامات کسب کرسی ریاست جمهوری و نیز عدم درک آنان از اهمیت ردای رئیس جمهور بوده است. در آن صحنه بسیاری از مراجعین برای نیل به حال و هوس شخصی و بویژه استفاده تبلیغاتی از رسانه ها به ستاد ثبت نام هجوم بردند و با دیده شدن در قاب رسانه های گوناگون به مراددشان رسیدند.
اما با اعلام نهائی اسامی کاندیداهای ریاست جمهوری و شروع فعالیتهای تبلیغاتی آنان برای انتخاب دوازدهمین رئیس جمهور کشورمان، انتظار عمومی از کاندیداها تأکید بر عقلانیت و واقع بینی در شعارها و برنامه های گفتاری و رفتاری آنان است.
مسلما شعارها و تدابیر کاندیداها بوضوح نشان دهنده وزن علمی و اجرائی آنان و بخصوص حاکی از درک و شناخت واقعی و یا غیر واقعی و فریبنده از مسائل گوناگون داخلی و خارجی کشورمان خواهد بود.
ایران ما در یک دوره هشت ساله و با گرفتار شدن در نوعی از خوشبینی سطحی و نیز سوئ استفاده بازیگران سیاست زده قدرت طلب از علائق ارزشی و اعتقادی مردم که مسیر انتخاب واقعی ملت را دگرگون کردند،سکان ریاست جمهوری را به نابخردانی سپرد که زخمهای عمیق آن بر پیکر کشور و ملت ما تا سالهای متمادی باقی می ماند.
آن تجربه عمدتا نشان از غلبه تبلیغات کاذب و سیطره امواج عوام فریبانه بر عقلانیت عمومی در سطح کشور بود.
اما اکنون به نظر می رسد که باید با مروری بر مجموعه تجربیات در یازده دوره گذشته انتخابات ریاست جمهوری و بخصوص با بررسی و شناخت جامع از نیازها، اولویتها،ظرفیتها و الزامات واقعی رشد و توسعه ملی و بین المللی کشورمان،دقت نظر ویژه ای را برای انتخاب یک رئیس جمهور جامع الشرایط بکار بگیریم.
در همین راستا و بر اساس محورهای متعدد تبلیغاتی که در روزهای اخیر از کاندیداهای مربوطه دیده شده است، در برخی از تریبونها و جلسات آنان شاهد نوعی از تمرکز حریصانه بر تبلیغات فریبنده و تلاش برای کسب قدرت با توهین آشکار به شعور و آگاهی مردم هستیم.
این افراد با توجه به مشکلات گسترده اقتصادی که در کشورمان جاری است،با شعارهای کاذب و بدور از آینده نگری عملا در حال نمایش یک تراژدی بسیار غم انگیز برای سالهای آینده کشورمان هستند. می توان گفت این افراد و افکاری که در حال انتشار آن هستند دهها برابر خطرناکتر از آن دوره و مصائب آن می باشد. اقتصاد و اشتغال اکنون برای مردم ما بسیار حیاتی است،اما هرگونه حرکت در مسیر رشد و توسعه پایدار اقتصادی باید با درک مجموعه مسائل و ظرافتها و نیز با دور اندیشی و تامین زیرساختهای مرتبط با چرخه های داخلی و خارجی کشور صورت گیرد. لذا برای سوار شدن بر اسب مراد قدرت،شایسته و زیبنده نیست که کاندیداهای ریاست جمهوری در نظام جمهوری اسلامی ایران با دروغ و تظاهر و برای فریب جامعه، از نیازها و انتظارات شایسته ملت سوئ استفاده نمایند.
آنچه که بطور گسترده در رقابتهای تبلیغاتی میان دو طیف اصلی مشهود است،بی توجهی عملی آنان به بازنمایی و بازتاب عقلانیت و استدلال در اثبات توانمندی خویشتن برای پوشیدن ردای ریاست جمهوری و نیز عدم توجه ملموس به الزامات برنامه گرایی در اداره امور کشور از سوی کاندیداهای هردو جریان است. حاکمیت جمهوری اسلامی با تکیه بر سکان اجرایی باید بسوی تدوین و اجرای یک استراتژی پایدار و بلند مدت حداقل 15 تا 25 ساله در اداره امور کشور حرکت کند.
لذا حرکت نظامند و با برنامه کاندیداها ضمن تبعیت از قواعد استراتژیک در امور جامعه سبب فراهم کردن زمینه های نظارت پذیری عمومی بر شعارهای کاندیدای منتخب و خروج کشور از وضعیت بسیار شکننده تدابیر و اقدامات تاکتیکی جاری خواهد شد. نحوه اداره امور در کشور ما متأسفانه فقط و فقط با تکیه بر تاکتیهای مقطعی قوه اجرائی و تقنینی می باشد. زیرا هیچ یک از این دو قوه عملا در قالب کارکردها و سیاستهای ملی حرکت نمیکنند.اهم توجه آنها بر بازتابهای تبلیغاتی و کارکردهای محلی است تا زمینه جلب آرای محلی و منطقه ای را در ادوار تبلیعات انتخاباتی برای نمایندگان مجلس و رئیس جمهور فراهم نماید.
تجربیات علمی و پیشرفتهای جاری در کشورهای موفق بیانگر آن است که اتکای کشور به یک استراتژی بلند مدت در اداره امور جاری و نیز چشم انداز آینده را در ابعاد و حوزه های گوناگون هدفمند و نظارت پذیر می کند و سبب پایداری حاکمیت می گردد.حال آنکه در اقدامات تاکتیکی می توان گفت که اداره امور کشور عملا تحت سلایق مقطعی ساختار اجرایی کشور قراردارد. استراتژی یک امر حاکمیتی است اما تاکتیک ابزار مناسبی برای تحمیل اراده دولتها بر حاکمیت و مردم است.این فرآیند در کشور ما از تجربه ای دیرینه بر خوردار است.
اکنون نیز کاندیداهای ریاست جمهوری ضمن شانه خالی کردن از ارائه برنامه و بی توجهی به الزامات پاسخگویی،اهم تأکید خود را بخصوص بر تخریب گسترده جریان مقابل متمرکز نموده اند،بگونه ای که گویی این تخریبهای آنها از رقیب عینآ بازتابنده تمام نیات و مطالبات سطوح مختلف جامعه است.
صداقت کاندیداها در فهم و درک آنان از مجموعه شرایط و اوضاع کشور باید در توجه و تأکید آنان بر ارائه برنامه های مدون و ترویج برنامه سالاری در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری، متبلور گردد.
نظام برنامه ریزی توسعه پنج ساله هرچند که تلاشی برای حرکت کشور برمحور استراتژیهای پنجساله بوده و تاکنون پنج برنامه از آن به انجام رسیده است،لیکن نحوه اجرای و تحقق اهداف در همین سطوح محدود از تدابیر استراتژیک نیز عمدتا اسیر اقدامات تاکتیکی دولتها بوده و هریک از این برنامه ها نیز همواره ضمن چالشهای گوناگون عملا با حداقل اهداف به اتمام رسیده اند و حتی در مقاطعی با اتمام دوره دولتها و یا پایان برنامه های توسعه ای،شاهد خلائ برنامه اجرایی در اداره امور کشور بوده ایم.
مسلما اداره امور کشور و مجموعه تدابیر توسعه ای اگر بر محور شاخصهای مصرح و مصوب در یک استراتژی جامع 15یا25ساله تعریف و تبیین گردند،بطور طبیعی کلیه فعل و انفعالات سیاسی و اجرایی کشور و بویژه سقف و کف شعارها و فعالیتهای تبلیغاتی کاندیداهای ریاست جمهوری و حتی نمایندگان مجلس در ظرف ضوابط و در قالب اهداف کمی و کیفی استراتژی کلان توسعه ملی مطرح خواهند شد و طبیعتا دیگر شاهد گزافه گویی و یا تلاش برای فریب افکارعمومی نخواهیم بود.
در شرایط کنونی نیز هرچند که نیازهای اقتصادی و اشتغال در جامعه ما بسیار گسترده است،لیکن متأسفانه ظرفیتها و زیرساختهای موجود کشور به هیچوجه گویای ایجاد یک تا دو میلیون اشتغال سالیانه نبوده و شرایط بگونه ایست که مجموعه تدابیر فقط در سطحی از اقدامات پیگیرانه و پیشگیرانه کاربرد دارند. مطالعات گسترده بیانگر آن است که در ایران هرگونه برنامه ریزی استراتژیک برای دستیابی به رشد و توسعه پایدار مستلزم تأکید بر توانمندیهای متنوع محیطی و فضایی اعم از داخلی و خارجی بوده و نظام برنامه ریزی بلند مدت توسعه ملی باید از انحصار تمرکزگرایانه نگرشهای واحد و یکپارچه خارج گردد و ساختارهای فکری و اجرایی کشور با توجه به تنوع فضایی و محیطی و بخصوص با تأکید بر کثرت گرایی ژئوپلیتیک ایران ترسیم و تبیین شوند.
امید است کاندیداهای ریاست جمهوری به دور از تکرار فرصت سوزیهای مرسوم و با استفاده منطقی از اجماع افکار و توانمندیهای صاحبنظران زمینه های تحقق مطالبات شایسته آحاد ملت ایران را فراهم نمایند.
