حوزه خزری حوزهای نسبتاً وسیعی است که در چند دهه اخیر کارکرد آن متنوع شده بر خلاف آنچه که در دهههای قبل از آن یعنی در زمان اتحاد جماهیر شوروی بیشتر کارکرد امنیتی داشته است. دریای خزر همچون نگینی در وسط این حوزه جغرافیایی قرار گرفته که این دریا سواحل ۵ کشور روسیه، قزاقستان، ترکمنستان، آذربایجان و ایران را تشکیل میدهد. هرچند تأثیرگذاری این نگین بر کشورهای ساحلی تا حدودی بر کشورهای مجاور هم کشیده میشود.
ژئوپلیتیک خزر:
از نظر تاریخی در حوزه پیرامونی خزر اقوام مختلفی زندگی میکردند که تا قبل از شکلگیری دولت-ملّتها بصورت رمهگردانی زندگی میکردند. بسیاری از آنها احتمالاً برای پیدا کردن چراگاههای بهتر بسمت شمالغرب یعنی دامنه کوههای آرال مهاجرت کرده و حتی بعضی از آنها مثل قوم مجار سپس به حرکت خود ادامه داده و در جلگه مجار مستقر شدند.گروهی به سمت غرب دریا و آسیای صغیر رفته و در آنجا چراگاههای بهتری را پیدا کردند. گروهی هم بسمت جنوب حرکت کردند. بخشی از آنها هم در همین منطقه جابجا و یا مستقر شدند و امروز با نام همان اقوام و قبایل دولت-ملّتهایی شکل گرفته است.
در قرون جدید تزارهای روس موفق شدند بر حوزه پیرامونی خزر سلطه یابند. این سلطه در دوره شوروی نیز ادامه یافت تا اینکه در ۱۹۹۱ با فروپاشی امپراطوری شوروی کشورهای جدیدی به جای تنها کشور شوروی ایجاد گردید که فاکتورهای ژئوپلیتیکی جدیدی نیز بر منطقه شامل گردید. بعضی از عوامل ژئوپلیتیکی تأثیرگذار بر منطقه را میتوان بصورت ذیل مورد اشاره قرار داد:
- رقابتهای قدرتهای منطقهای باقدرتهای جهانی
- رقابت قدرتهای درون منطقهای
- ژئوپلیتیک انرژی در حوزه خزری
- بنیادگرایی و تحرک تروریسم در منطقه
- بحران زیست محیطی و هیدرو پلیتیک در منطقه
- اختلافات مربوط به تقسیم دریا و بهرهبرداری از آن.
ادامه مقاله را از لینک زیر دریافت نمایید.
