کتاب «نقش ژئوپلیتیک سلطه در ساختار مناطق قبیله ای فدرال پاکستان» تالیف دسجاد افشار و مریم وریج کاظمی، به همت انتشارات دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا (دافوس) منتشر شد.
در بخشی از معرفی و پیشگفتار کتاب میخوانیم:
مولفه های تاریخی و مردم شناختی؛ بروز نارسایی های اقتصادی – معیشتی و معضلات اجتماعی جهان غرب را در دوره های مختلف تاریخی به ما نشان می دهد که بیشتر ناشی از جبر جغرافیایی در قاره اروپا می باشد. محدودیت ها در موقعیت جغرافیایی و وضع توپوگرافی همچنین منابع آبی و اراضی کشاورزی در کنار عوامل جمعیتی و بافت سیاسی-اجتماعی «که به شکل سیستم فئودالی بوده» باعث به استثمار کشاندن سرزمین های شد که در فواصل دوردست قرار داشتند. افکار عمومی اروپاییان به دنبال به دست آوردن منابع غنی و ابدی جهان شرق برای کسب نیازهای حداقلی معیشت، رقابت ها و گروه بندی های بسیاری را برای قدرتهای استعمارگر بخصوص بریتانیا، اسپانیا، پرتغال، فرانسه، آلمان و ایتالیا بوجود آورد که هر یک به تنهایی سعی در دستیابی به موقعیت ویژه برای اهداف استعماری خود داشتند. دسترسی به منابع اولیه برای تامین نیاز کارخانجات صنعتی و موسسات تجاری و تغییر ذائقه مردم به دلیل استفاده از محصولات کشاورزی- گیاهی- معدنی سرزمین های دور، استعمار و چپاول را به آنجایی کشاند که فضای بحرانی را برای پیاده سازی الگوههای مناقشه آمیز خلق کردند و شکاف عمیقی میان گروههای قومی- مذهبی که سالها در کنار یکدیگر به نوعی همگرایی و همزیستی مسالمت آمیز دست یافته بودند، ایجاد نمودند. بی تردید سازه های امنیتی و استراتژیکی قدرتهای استعمارگر در خارج از مرزهای حاکمیتی شان تعریف می شد و نیاز بود تا استحکام کلی زیرساخت های آن صرفا با اغتشاش و درگیری در میان ساکنین مستعمره نشین و استثمار شده به انسجام برسد.
با این تفاسیر از دیرباز شبه قاره هند و جنوب غرب آسیا مورد توجه قدرتهای استعمارگر قرار داشت و لشکرکشی های متعددی از زمان باستان تاکنون نقش استراتژیکی این مناطق را نشان می دهند؛ بخصوص منطقه مورد مطالعه این کتاب به دلیل اهمیت استراتژیکی و موقعیت گذرگاهی از یک سو و موقعیت توپوگرافی ویژه به دلیل وجود منابع غنی معدنی، انرژی، کشاورزی (کشت مواد مخدر) و انسانی(تامین نیروی نظامی) توانسته نظر قدرت های فرا منطقه ای را به خود جلب نماید و برای در اختیار گرفتن پتانسیل های اقتصادی منطقه مشکلات امنیتی بی شماری را بوجود آورند.
اگرچه دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق ایالات متحده امریکا در مصاحبه ای با فاکس نیوز به سال2019م کشور افغانستان را هاروارد تروریست ها نامید اما این موضوع را عامدانه نادیده گرفت که این دانشگاه فرضی در مناطق فدرال قبیله ای واقع در مرز بین پاکستان و افغانستان و در محدوده پشتونستان بخصوص کشور پاکستان قرار دارد؛ جایی که عناصر نفوذی قدرتهای استعماری در خصومت های سیاسی- عقیدتی خشونت بار نقش بسزایی ایفا می کنند. دولتهای غربی به خوبی درک کرده اند که کنترل عملکرد دو قدرت چین و روسیه و کشورهای جنوب شرق آسیا به عنوان غول های تجاری- صنعتی و نظارت بر معادن، منابع طبیعی و مسیرهای ترانزیتی معدنی- انرژی فضای پیرامونی منطقه مورد مطالعه، مسئله ای استراتژیکی و امنیتی برای آنان به شمار می آید و هرگونه بی تفاوتی نسبت به این مسئله موجب تضعیف حاکمیت ملی و بین المللی شان می شود؛ از این رو انتخاب مناطق قبیله ای در مرز میان افغانستان و پاکستان به عنوان حیاط خلوتی که بتوانند از آنجا مسیر اصلی هژمونی خود را توسعه دهند، اهمیت دارد.
در این راستا شکل گیری مناطق قبیله ای پاکستان یادگاری از دوران استعمار بریتانیا می باشد تا هر زمان منافع قدرتهای استعماری امروزی «که تحت سیستم کاپیتالیستی قرار دارند»، دچار چالش شوند بتوانند از عناصر و نیروهای خود که طی سالیان طولانی در آنجا بازپروری شدند برای ایجاد، کنترل و نظارت بر تنش و درگیری میان گروههای مختلف قومی – مذهبی اسلامی در فضای پیرامونی آنجا به بهترین شکل استفاده نمایند. از سوی دیگر استراتژی امنیت ملی قدرتهای صنعتی بر اساس تسلط، کنترل و نظارت بر مسیرهای ترانزیتی انرژی استوار گشته و ایجاد خلاء های امنیتی در مسیرهای ترانزیتی موقعیت منحصربه فردی در اختیار آنان قرار می دهد تا با امتیازگیری از سایر رقبا، هژمون جهانی خود را بسط و گسترش دهند. از این رو مناطق قبیله ای با فضای پیرامونی خود در حکم خلاء موثر امنیتی که در مسیر مبادلات تجاری شرق به غرب جهان قرار گرفته، مدخل اجرای استراتژی ژئوپلیتیک سلطه قدرتهای بزرگ در قرن بیست و یکم می باشند.
بدین ترتیب، مریم وریج کاظمی و سجاد افشار در کتاب نقش ژئوپلیتیک سلطه در ساختار مناطق قبیله ای فدرال پاکستان که در انتشارات دافوس آجا به چاپ رسیده، ضمن بررسی اجمالی مفهوم ژئوپلیتیک به عنوان مبانی سیاستهای برتری جویانه؛ و معرفی دوران های مختلف سلطه استعماری و استثماری قدرتهای اروپایی- غربی در محدوده جغرافیای مشخص؛ درصدد هستند تا مناطق فدرال قبیله ای پاکستان را از دیدگاه ژئوپلیتیک سلطه مورد ارزیابی قرار دهند. بر این اساس در فصل اول کتاب به مفهوم ژئوپلیتیک و اجزاء موثر آن به طور اجمالی خواهند پرداخت و در ادامه دوران های مختلف سلطه استعمار و استثمار قدرتهای غربی را که با در اختیار گرفتن تواناییهای اقتصادی، جمعیتی، نظامی، ایدئولوژیکی و سیاسی سرزمین های تحت حاکمیتشان ثبات امنیت در جهان با چالش های عمیقی مواجه کردند، مورد بررسی قرار می دهند. در فصل دوم کتاب نیز ضمن معرفی وضعیت ژئوپلیتیکی و امنیتی کشور پاکستان، مناطق قبیله ای فدرال که بستر مساعد برای نگهداری، رشد، پرورش و آموزش گروههای بنیادگرای اسلامی و از بازوهای فوق العاده موثر قدرتهای استعماری هستند، مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.