گزارش سفر بازدید از مرزهای شرقی استان خراسان رضوی

بسمه تعالی

گزارش سفر بازدید از مرزهای شرقی استان خراسان رضوی

( منطقه هنگ مرزی سرخس و تایباد)

(23 لغایت 24 اردیبهشت ماه 1394)

اساتید: آقای دکتر اعظمی(سرپرست)، آقای دکتر جان پرور، آقای دکتر جوان، آقای دکتر شایان، آقای دکتر حسین زاده، آقای دکتر سجاسی، خانم دکتر صادقلو و خانم دکتر ذهاب

تهیه کننده: فاطمه بخشی

دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد

اردیبهشت ماه 1394

در کتاب هایمان خوانده بودیم که مرزهای سیاسی مهم ترین عامل تشخیص و جدایی یک واحد سیاسی از واحدهای دیگر است و خطوط مرزی خطوطی اعتباری و قراردادی هستند که به منظور تحدید حدود یک واحد سیاسی بر روی زمین مشخص می شوند(دکتر میرحیدر،1381) و مرز یک خط نیست بلکه یک سطح است، سطحی عمومی که از طریق آن فضا، خاک و زیر زمین برش می یابد(گلاسنر:2004).

و اکنون به همت اساتید بزرگوار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد و همکاری مرزبانی خراسان رضوی و انجمن ژئوپلیتیک ایران شعبه خراسان رضوی، این امکان برای ما دانشجویان فراهم شد تا از نزدیک با مرز، منطقه مرزی، مرزبانی، گمرک و مناطق حساس کشورمان آشنا شویم.

برابر توافقنامه رئیس محترم دانشگاه فردوسی مشهد و رئیس انجمن ژئوپلیتیک ایران شعبه خراسان رضوی با فرماندهی محترم مرزبانی خراسان رضوی که در یکی از بندهای آن، بازدید اساتید و دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد از مرزهای استان خراسان رضوی ذکر گردیده بود، طبق برنامه‌ریزی دقیق و منظم، در صبحگاه چهارشنبه 23/2/1394 تعداد 8 نفر از اعضای هیات علمی به همراه 15 نفر از دانشجویان مقاطع دکتری، کارشناسی ارشد و کارشناسی در رشته های جغرافیای سیاسی، ژئومورفولوژی و برنامه ریزی روستایی سفر دو روزه خود را به مقصد مرزهای شرقی استان خراسان رضوی( منطقه هنگ مرزی سرخس و تایباد) آغاز کردند.

شهرستان سرخس که در شمال شرقی کشور قرار دارد از نظر استراتژیک و ژئوپلیتیک در خراسان رضوی و بلکه کشور بسیار مهم است و به نوعی یکی از مهم‌ترین مسیرها در جاده ابریشم، محل اتصال شرق به غرب و شمال به جنوب منطقه است. یکی از سه گمرک بزرگ ترانزیتی ایران و راه‌آهن بین‌المللی مشهد-سرخس-تجن (محور طلایی) در سرخس واقع است. این شهرستان یکی از پنج شهرستان تلفیقی استان خراسان رضوی می باشد که با داشتن تاسیسات حساسی چون سد دوستی و پالایشگاه خانگیران اهمیت آن مضاعف می باشد.

این شهرستان با کشور ترکمستان 254 کیلومتر مرز مشترک دارد.

دیدار با فرماندهی هنگ مرزی سرخس، جناب سرهنگ ایزدپناه

ایشان ضمن خوش‌آمدگویی، طی سخنانی کوتاه، اشاره ای به وظایف مرزبانی داشتند و فرمودند:

• · مرزبانی، عبور و مرور از مرز را کنترل می‌کند و ضمن تسهیل عبور و مرور مجاز، مانع رفت و آمدهای غیرمجاز می‌شود.
• · علاوه بر منع عبور افراد غیرمجاز، مانع انتقال کالاهای غیرمجاز (قاچاق یا کالای ذاتا غیرمجاز مثل مواد مخدر) می‌شود.
• · حراست از مرزهای کشور در مقابل تجاوز خارجی و جمع آوری اطلاعات از وضع نیروهای خارجی و ارائه آن به مرکزکشور؛

بازدید از پالایشگاه شهید هاشمی نژاد خانگیران

پس دیدار با ایشان با همراهی جانشین هنگ مرزی سرخس، جناب سرهنگ رحیمی زاده، به سمت پالایشگاه خانگیران سرخس حرکت و از آنجا بازدید مختصری انجام شد و صبحانه نیز در رستوران پالایشگاه صرف شد. این پالایشگاه در 185 کیلومتری شهر مشهد و در 12 کیلومتری مرز ترکمنستان قرار دارد.

پالایشگاه گاز شهید هاشمی‌نژاد خانگیران، روزانه بیش از ۵۰ میلیون متر مکعب تولید، گاز مصرفی شش استان خراسان رضوی، شمالی، جنوبی، مازندران، گلستان و سمنان را تامین می‌کند.

این پالایشگاه 50 حلقه چاه دارد که 44 چاه آن در حال بهره برداری و 6 چاه آن در حال حفر می‌باشد. حدود 5 هزار نیروی انسانی در مشغول به کار می‌باشند. در این پالایشگاه محصولاتی چون: گاز، گوگرد و … تولید می شود.

بازدید از گمرگ مرزی  شهید شوشتری سرخس

این گمرگ در تمام ایام هفته فعالیت های تجاری و مسافربری دارد.

عمده واردات در این گمرک که از ترکمنستان است شامل: مواد غذایی و کشاورزی، فلزات و … است و صادرات نیز شامل: خودرو، لوازم ساختمانی، مواد غذایی و بهداشتی می باشد.

روزانه حدود 200 دستگاه کامیون در این گمرک تردد دارند.

بازدید از سد دوستی در مرز ایران و ترکمنستان

از دیگر ویژگیهای سرخس وجود سد دوستی است که برروی رودخانه مرزی هریرود باذخیره آبی سالانه ۸۲۰میلیون مترمکعب و دریاچه‌ای به طول ۳۷ کیلومتر می‌باشد و بین ایران و ترکمنستان بطور مشترک بهره‌برداری می‌گردد. این سد در 75 کیلومتری جنوب شهر سرخس با اهدافی چون:

• · تامین قسمتی از آب شرب شهر مشهد
• · تامین بخشی از آب مورد نیاز کشاورزی اراضی دشت سرخس به میزان 31900 هکتار؛
• · مهار سیلاب و جلوگیری از خسارت سیل و فرسایش رودخانه احداث گردیده است.

در محل سد دوستی پس از اقامه نماز ظهر و عصر و صرف نهار، جناب سرهنگ احمدزاده توضیحات مبسوط و مفیدی را در خصوص شرایط سد دوستی و اهمیت آن در روابط دو کشور همسایه و مرز ارائه دادند و گفتگویی کوتاه بین اساتید جغرافیای سیاسی، برنامه ریزی روستایی و ژئومورفولوژی صورت گرفت که به مباحثی چون مشکلات سد دوستی از دیدگاه ژئومورفولوژی و انتقال روستاهای مرزی از دیدگاه مرزبانان مطرح شد. سپس از سد دوستی بازدید به عمل آمد.

با پایان یافتن بازدید از سد دوستی، بازدید های ما از شهرستان سرخس نیز به اتمام رسید و از مرزبانان هنگ مرزی سرخس خداحافظی کرده و با حضور سرهنگ احمدزاده مدیر عملیات مرزبانی استان، به سوی شهرستان تایباد حرکت کردیم.

بازدید از منطقه هنگ مرزی تایباد

جناب سرهنگ قاسمی جانشین هنگ مرزی تایباد، به استقبال گروه آمده و توضیحاتی را ارائه دادند. بازدیدها از پاسگاه ابراهیم خانی تایبادآغاز شد و در مسیر شاهد منطقه مرزی تایباد به شرح زیر بودیم:

• · دهانه ذوالفقار که یک دالان هوایی و تهدید فراملی بر ایران است. این دهانه مرز مشترک ایران، افغانستان و ترکمنستان است.
• · جهنم دره،  منطقه ای رعب انگیز که از سویی مشهد شهیدانی از مرزبانان غیور بوده و از سوی دیگر تعداد زیادی از اشرار در این دره توسط مرزبانان سلحشور به هلاکت رسیده‌اند.

بعد از سپری مسیر حدود 300 کیلومتری به شهر مرزی تایباد رسیدیم که در مهانسرای مرزبانی شب را گذراندیم.

پنج شنبه 24/2/1394

بازدید از موزه مردم شناسی تایباد

پس از صرف صبحانه در مهمانسرای مرزبانی تایباد، جناب سرهنگ پویان فرمانده محترم هنگ تایباد، ضمن خوش‌آمدگویی، مطالب و توضیحات مورد نیاز را ارائه دادند. سپس عازم بازدید از موزه مردم شناسی تایباد شدیم. در این موزه با زندگی روستاییان تایبادی و عشایر ساکن در این منطقه آشنا شدیم.

بازدید از گمرک مرزی دوغارون

این گمرک از قدیمی ترین گمرک های ایران است که در سال 1305 تاسیس شده و اکنون دارای سه مجموعه تجاری، اداری و  مسافربری است که با توجه به نیاز کشور همسایه ترانزیت و صادرات و واردات داریم

عموم صادرات فراورده های سوختی است. معاونین محترم اداری و مالی و فنی گمرک دوغارون در سالن جلسات نسبت به توضیحات مفید در خصوص ویژگی‌ها و وظایف گمرک اقدام نمودند.

در این گمرک علاوه بر مجموعه های فوق محلی برای بازرسی خودروها با اشعه ایکس می باشد و علاوه بر آن پاسگاه 17 شهریور نیز در نقطه صفر مرزی قرار دارد که برای امنیت مرز و عدم قاچاق تلاش زیادی می کنند.

بعد از پایان بازدید ها از شهرهای مرزی سرخس و تایباد و پس از اقامه نماز ظهر و عصر و صرف نهار به سمت فریمان حرکت کردیم.

بازدید از سد فریمان

شهری خوش آب و هوا که دارای بناهایی از دوره پهلوی می باشد و همچنین سد تاریخی فریمان که بسیار زیبا بود.

در پایان از اساتید عزیزمان و مرزبانی محترم خراسان رضوی که این سفر کوتاه و مفید را برایمان فراهم کردند تشکر می کنیم و به تمام مرزبانان غیور کشورمان خداقوت می گوییم و آرزوی سلامتی و پیروزی آنان را از درگاه خداوند متعال خواهانیم.

{yoogallery src=[/images/gallery/marzzzzzzz] width=[150]}