درآمدی بر ديپلماسي گردشگري
دکتر ناصر رضائي(دانش آموخته جغرافياي سياسي و عضو هيات علمي پژوهشکده گردشگري)
عليرضا حاجی محمدي(کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری)
گردشگری، کلید توسعه، رونق اقتصادی، ایجاد اشتغال، کسب درآمدهای ارزی،ایجاد رفاه، ارتباطات و تبادل فرهنگی درجوامع مختلف است. در طول شش دهه گذشته، گردشگری رشد پیوسته و متنوعی را تجربه کرده و تبدیل به یکی از بزرگترین و سریع ترین بخش های اقتصادیِ در حال رشد جهان شده است. تعداد گردشگران بین المللی از 25 میلیون نفر در سال 1950 به یک میلیارد و 133 میلیون نفر در سال 2014 رسیده است و دریافتی های بین المللی در مقاصد مختلف در سراسر جهان از 2 میلیارد دلار در سال 1950 به یک تریلیون و 245 میلیارد دلار در سال 2014 افزایش یافته است. تخمین زده می شود تعداد گردشگران ورودی بین المللی بین سالهای 2010 تا 2030 در سراسر جهان با حدود 3/3 درصد رشد سالیانه به 1 میلیارد و 800 میلیون نفر در سال 2030 برسد و ورودی های مناطق نو ظهور بین سالهای2010 تا 2030، با مثبت 4/4 درصد، رشدی دو برابری نسبت به مناطق پیشرفته(با مثبت 2/2 درصد)، داشته باشند. در این بین سهم بازار اقتصادهای نوظهور از 30 درصد در سال 1980 به 45 درصد در سال 2014 افزایش یافته و انتظار می رود به 57 درصد، یعنی رقمی حدود یک میلیارد گردشگر ورودی بین المللی، در سال 2030 برسد.
این آمار و ارقام نشان بزرگی صنعت گردشگری است و ظهور کشورهای جدید در عرصه گردشگری جهان و رقابت آنها با مقاصد سنتی نیز نشان دهنده وجود پتانسیلهای قوی در این صنعت برای برون رفت از تنگناها و توسعه ارتباطات است؛ به نظر می رسد موثرترین راه برای رسیدن به جایگاه مطلوب، بهره گیری از دیپلماسی گردشگری باشد.
واژه دیپلماسی به معنای هدایت روابط بین افراد، گروهها و ملتها و تعیین کننده چارچوب دکترین سیاست خارجی هر کشور و اصول کلی هدایت سیاست خارجی است. دیپلماسی گردشگری به نقش گردشگری در ایجاد صلح، رونق اقتصادی و افزایش درآمد، خنثی کننده تبلیغات منفی خارجی و… و جایگاه دولت در دستیابی به این اهداف اشاره دارد. موفقیت یا شکست صنعت جهانگردی در هر کشور به طور مستقیم به اعمال سیاست های حمایتی دولت وابسته است. به نحوی که هرچه چتر حمایتی دولت نسبت به گردشگری گسترده تر باشد، شکوفایی این بخش هم بیشتر خواهد بود.
با توجه به اینکه گردشگری تعامل فرهنگی میان مردم است، می تواند حامل پیامی برای بوجود آوردن یک دیپلماسی باشد. مطمئناً کمتر کسی با این موضوع مخالف است که گردشگری موجب شده بسیاری از سوء تفاهم ها از بین بروند.
این مجموعه طی گفتارهای مختلف به معرفی دیپلماسی و گردشگری، تاریخچه و تقسیمات آنها، مفاهیم و تعاریف، قوانین حاکم بر روابط سیاسی، رابطه دیپلماسی با سیاست خارجی، نقش جهانی شدن در توسعه گردشگری و دیپلماسی، شاخصهای روابط سیاسی و گردشگری و دیپلماسی بر پایه گردشگری یا همان دیپلماسی عمومی گردشگری پرداخته است.
