۴. تحلیل مقایسه‌ای: استراتژی انبساطی در مقابل انقباضی
در جنگ اطلاعاتی و شناختی، دو استراتژی اصلی وجود دارد: انبساطی(Expansive) و انقباضی (Restrictive). این تفاوت‌ها، در مواجهه اخير ایران و اسرائیل اشغالگر، به خوبی مشاهده شد.
1) سرعت انتشار اطلاعات: اسرائيل: بسیار بالا؛ ايران: متوسط به پایین
2) تنوع اطلاعات: اسرائيل: بسیار گسترده | ايران: محدود و واکنشی
3) هزینه: اسرائيل: پایین و گاهی درآمدزا | ايران: بالا و بدون بازدهی مشخص
4) اثرگذاری بر جامعه: اسرائيل: عمیق و پویا | ايران: موقتی و با اثر کمتر
5) انعطاف‌پذیری: اسرائيل: بسیار بالا | ايران: نسبتاً پایین
اين موارد نشان مي‌دهد كه اسرائيل از استراتژي انبساطي و ايران از استراتژي انقباضي در جنگ شناختي اخير استفاده كرده‌اند. اسرائیل با استفاده از استراتژی انبساطی، در فضای سايبر و شبكه‌هاي اجتماعي حضوری فعال داشته و از این فضا به عنوان بستر قدرت ساز استفاده کرده است. در مقابل، ایران بیشتر به دنبال مسدود کردن جريان آزاد اطلاعات و کنترل جریان‌ها بوده است و به فضاي سايبر نگاه ابزاري دارد که در بلندمدت، ناکارآمد و کم‌اثر است.
۵. نقاط قوت و ضعف ایران در جنگ شناختی:
ایران دارای نقاط قوت و ظرفیت‌های قابل توجهی در حوزه جنگ شناختی است از جمله:
- جامعه‌ای فعال و متصل به فضای دیجیتال، – وجود نخبگان فناوری و رسانه‌ای، – هویت فرهنگی و تاریخی قوی، – تجربه‌های قبلی در مدیریت افکار عمومی.
این ظرفیت‌ها، اگر با چارچوبی علمی و استراتژیک به کار گرفته شوند، می‌توانند به ایران در جنگ شناختی کمک کنند.
اما در عمل، ایران با چندین ضعف و محدودیت جدی مواجه است:
- رویکرد قدیمی به جمع‌آوری و مدیریت اطلاعات
- عدم استفاده درست از داده‌های بزرگ و هوش مصنوعی
- ترس از جریان آزاد اطلاعات و عدم توانایی کافی در مدیریت افکار عمومی
- عدم وجود چارچوب علمی و قابل اندازه‌گیری در استفاده از اطلاعات
- رویکرد ایدئولوژیک و ذهنی به اطلاعات.
این موارد، باعث شده است که ایران در فضای شناختی، بیشتر به صورت واکنشی و بدون برنامه‌ریزی استراتژیک عمل کند.
۶. اسرائیل در جنگ شناختی: استراتژی‌ها و موفقیت‌ها
از آنجا كه اطلاعات ميداني و دقيقي از نقاط ضعف اسرائيل در اين موارد هنوز در رسانه‌ها منعكس نشده است لذا به تشريح استراتژيها و دستاوردهايش اكتفا مي‌كنم: اسرائیل، به خوبی درک کرده که فضای شناختی یکی از مهم‌ترین صحنه‌های قدرت است. این کشور، از طریق چندین استراتژی کلیدی، در جنگ شناختی و اطلاعاتی علیه ایران، نقشی مؤثر ایفا کرده است.
۶.۱. استفاده از ربات‌ها و هوش مصنوعی: اسرائیل از ربات‌ها و الگوریتم‌های شخصی‌سازی شده برای القای باورهای جدید، ایجاد ابهام و تقویت احساسات منفی در جامعه ایرانی استفاده کرد. این امر، باعث افزایش شکاف بین دولت و مردم و کاهش اعتماد عمومی شد(Howard & Hussain, 2013).
۶.۲. تبلیغات دیجیتال و روايت‌سازی سیاسی: اسرائیل از روايت‌هایی که ایران را در وضعیت ضعیف‌تری نسبت به واقعیت نشان می‌دهند، بهره‌برداری کرد. این روایتها، در فضای سايبر فارسی‌زبان خارجي، اثرات قابل توجهی داشته‌اند.
۶.۳. استفاده از فضای دیجیتال برای مقابله با نفوذ ایران: اسرائیل، از طریق هماهنگی با گروه‌های محلی و منطقه‌ای، محتواهایی تولید کرد که نفوذ ایران را در منطقه منفی نمایش دادند. این محتواها، در شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌ها و رسانه‌های دیجیتال منطقه‌ای به خوبی گسترش یافته‌اند (Seib, 2012).
پايان بخش دوم: ادامه دارد.
دكتر سيروس احمدي نوحداني
دانشگاه تربيت مدرس
9 تیر ۱۴۰۴
منبع تصویر متن:
https://www.tehrantimes.com/news/481885/The-cognitive-war-against-Iran-and-geopolitical-shift
