دومین نشست گروه گفتوگوی ژئوپلیتیک ایرانی و فرانسوی با عنوان «روابط ایران و فرانسه از منظر ژئوپلیتیک» با همکاری شورای راهبردی روابط خارجی ، قطب علمی جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس و انجمن ژئوپلیتیک ایران در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد.
در بخش اول این نشست با موضوع «عوامل ژئوپلیتیکی موثر بر روابط دوجانبه ایران و فرانسه دکتر محمدرضا حافظنیا، دکتر آینس لووالوا و دکتر سیروس احمدی به ترتیب به بررسی تاثیر نظام بینالمللی بر روابط ایران و فرانسه، وضعیت ژئوپلیتیک منطقهای و مسائل ژئوپلیتیکی ناظر بر روابط دوجانبه ایران و فرانسه پرداختند.
دکتر محمد رضا حافظنیا در سخنرانی خود تصریح کرد: در کل رابطه ایران و فرانسه تحت تاثیر ۶ ساختار ژئوپلیتیکی قرار دارد که عبارت است از: سازمان ملل با نهادی به نام شورای امنیت؛ گروه ۷؛ گروه ۱+۵؛ اتحادیه اروپا؛ استراتژی بحری که هسته مرکزی آن را ناتو تشکیل میدهد؛ و سازه ژئوپلیتیکی غرب که در برابر سازه شرق مطرح میشود. ایشان در ادامه بیان کردند که: در همه این ساختارها فرانسه نقش اصلی و در برخی از آنها نیز ایران نقش مهمی دارد، اما این ساختارها میتواند محدودیتهایی نیز برای سیاست خارجی کشورها ایجاد کند، زیرا در حالی که این ساختارها به نوعی با فرانسه همسویی دارند، اما با ایران و سیاستهایش نه تنها هماهنگ نیست، بلکه موضع انتقادی هم دارند؛ بنابراین این ساختارها الزاماتی ایجاد میکند که مانع از بهبود روابط ایران و فرانسه میشود ایشان این وضعیت را پارادوکس ژئوپلیتیکی توصیف کرد و گفتند: این همان چیزی که است که الگوی روابط دو کشور را ناپایدار کرده است، اما همچنان فرصتهایی همچون پیشینه تاریخی روابط ایران و فرانسه، نیازهای متقابل اقتصادی تجاری، انرژی، گردشگری و … و نیاز متقابل ژئوپلیتیکی دو کشور برای همکاری در حوزههای مختلف از جمله در خاورمیانه، برای بهبود روابط دو کشور وجود دارد.
خانم دکتر آینس لووالوا هم احتمال خروج ایران از برجام را یکی از مباحث مهم در روابط کنونی ایران و فرانسه دانست که میتواند در ثبات خاورمیانه اثرگذار باشد. به گفته وی، در حال حاضر فرانسه معتقد است که یک تفاهم حداقلی میان ایران و فرانسه میتواند به ثبات بیشتر منطقه ای منجر شود. دکتر لووالوا از عربستان، سوریه و فلسطین به عنوان دیگر متغیرها در روابط ایران و فرانسه نام برد و گفت: در زمان ریاست جمهوری اوباما، آمریکا تلاش میکرد که نقش خود را در خاورمیانه کمرنگ کند و از این منطقه خارج شود؛ اما با به قدرت رسیدن ترامپ، شاهد دگرگونی در سیاست خارجی آمریکا هستیم که سعی دارد با حمایت از عربستان و اسرائیل موازنه قدرت در منطقه را برهم زند. وی تصریح کرد: در این میان اروپاییها از جمله فرانسه نقش زیادی برای بازگرداندن ثبات به منطقه به ویژه از طریق روابط با ایران دارند.
دکتر سیروس احمدی هم در سخنرانی خود، روابط ایران و فرانسه را تحت تاثیر دو عامل ژئوپلیتیکی، یکی تشابه ژئوپلیتیکی ایران و فرانسه در منطقه و دیگری، اینکه سیاست خارجی فرانسه تابعی از روابط بریتانیا و آمریکا با سازه شرق بوده، دانست و گفت: هرگاه روابط ایران با غرب خوب بوده است روابط فرانسه با ایران نیز بهبود یافته است و بالعکس. از همین رو هیچگاه یک رابطه ساختاری میان دو کشور شکل نگرفته است.
وی گفت: ایران انتظار دارد که فرانسه سیاست های پایدار و مستحکمی را در رابطه با ایران دنبال کند و تحت تاثیر فشارهای آمریکا قرار نگیرد. از آنجا که دو طرف مواضع و منافع نسبتا مشترکی در بسیاری از حوزهها همچون لبنان، سوریه، عراق و همچنین برجام دارند، امکان بهبود روابط ایران و فرانسه وجود دارد.
در بخش دوم این نشست با موضوع بسترها و عوامل توسعه همکاریها و روابط دوجانبه ایران و فرانسه، دکتر عبدالرضا فرجیراد، به موضوع رویکرد منطقهای روابط فرانسه و تاثیر آن بر ایران، دکتر برنارد هورکاد، به موضوع نقش روابط علمی و فرهنگی، دکتر گوروان لوبرا، به موضوع روابط دوجانبه و دکتر محسن اسلامی، به موضوع سیاست خارجی فرانسه در قبال ایران در دوران ریاست جمهوری مکرون پرداختند.
خروج آمریکا از برجام؛ حادثهای ژئوپلیتیکی
دکتر عبدالرضا فرجی راد با بیان اینکه «سیاست فرانسه در منطقه غرب آسیا همچون بقیه قدرتهای فرامنطقهای فراز و نشیبهایی داشته است»، گفت: فرانسه به جای رفتارهای تاکتیکی کنونی بهتر است رفتاری راهبردی در پیش گیرد و برای نمونه، اجازه دهد سوریه به جامعه بین المللی بازگردد و همه در بازسازی آن نقش داشته باشند.
وی خروج آمریکا از برجام را حادثهای ژئوپلیتیکی که فرانسه هم تحت تاثیر آن است، توصیف کرد و گفت: این رویداد، ظهور پارامتر ژئوپلیتیکی جدید، یعنی جهانی شدن اقتصاد را به نمایش گذاشت؛ به طوریکه تمام اقتصادها و ارزهای جهان که با هم پیوند دارند، باید بتوانند با هم همکاری کنند و در مقابل نظام اقتصادی آمریکا بایستند. دکتر فرجی راد با بیان اینکه اقدامات آمریکا در خصوص برجام و اعمال تعرفهها علیه اروپا و زیر پا گذاشتن قوانین بینالمللی، منافع بسیاری از کشورها اعم از اروپا و چین را به خطر انداخته است، ادامه داد: روند جهانی شدن در حال ایجاد مسیری است که میتواند اتحاد غرب یعنی پیوند آمریکا با اروپا را تغییر دهد، چرا که اروپا بعد از این بحران به دنبال آن خواهد بود که راهحلهایی برای محافظت از منافع خود در مقابل آمریکا داشته باشد. ضمن آنکه خود ترامپ نیز حاضر به تقسیم منافع با اروپا نیست. علاوه بر این، روسای جمهور بعدی آمریکا نیز حاضر به تغییر شرایط فعلی و بازگرداندن شرایط به پیش از ترامپ نخواهند بود.
ایران، قدرت نوظهور منطقه
دکتر برنارد هورکاد هم در سخنرانی خود با ارائه پیشینهای از روابط فرهنگی ایران و فرانسه گفت: ریاست جمهوری ترامپ و رفتارهای سیاسی او فرانسویها و اروپاییها را مجبور کرده تا رفتارهای متفاوت از گذشته اتخاذ کنند؛ اگرچه ترامپ فشارهای زیادی بر اروپا و فرانسه برای خروج از ایران میآورد، اما مسئله جهانی شدن اقتصاد می تواند شرایط را تغییر دهد.
وی افزود: با وجود آنکه مسائل اقتصادی، پایه و اساس همه روابط است، اما مسائل فرهنگی هم مهم است، به ویژه آنکه راحتتر میتوان در این حوزه ها همکاری کرد. اکنون در وضعیتی هستیم که باید یک سیاست اساسی را در روابط دو کشور اتخاذ کنیم که براساس آن باید یک روابط علمی و فرهنگی میان ایران و فرانسه البته با همه کشورهای اروپایی شکل بگیرد.
دکتر هورکاد گفتتند: امروز ایران دیگر کشوری نیست که میان قدرتهای بزرگ گرفتار شده باشد، بلکه یکی از قدرت های نوظهور منطقه است. از طرفی هیچ کدام از کشورهای نفتی منطقه نیز در حد ایران قدرت ندارند و ایران به رغم تحریم ها همچنان یک قدرت نوظهور است که می تواند در حوزه های علمی و فرهنگی پیشرفت های خوبی داشته باشد.
دکترگوران لوبرا هم درباره روابط ایران و فرانسه گفت: همکاری میان ایران و فرانسه بعد از ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ پویایی جدیدی را تجربه کرد و روابط میان دو کشور بسیار به شیوه نحوه رفتار و عمل یکدیگر در حوزههای جغرافیایی شان وابسته شده است.
وی افزود: با این حال، سیاست آمریکا در خروج از برجام فضای ابهامی درباره تداوم همکاریها میان ایران و فرانسه ایجاد کرده است که میتواند شرایط را تغییر دهد.
حمایت ایران از سیاست خارجی مستقل فرانسه
سخنران آخر نشست، دکتر محسن اسلامی بود. وی که درباره سیاست خارجی فرانسه در قبال ایران در دوران امانوئل مکرون صحبت میکرد، گفت: این سوال مطرح است که مکرون میراث دار روسای جمهور سابق است یا یک رویکرد مستقلی دارد که می تواند باعث تغییر در سیاست خارجی فرانسه شود؟
وی افزود: ایران به مکرون به عنوان یک متغیر مهم در سیاست خارجی فرانسه نگاه می کند اما مکرون یک سیاستمدار ناسیونالیست و اروپا محور است که طرفدار تداوم اتحادیه اروپا و تقویت آن است. او از لیبرالیسم اقتصادی و مشارکت دفاعی اتحادیه کمک می کند. از برجام حمایت کرده و از نقش فعال پاریس در آن حمایت می کند. در واقع او میخواهد یک سیاست میانه رو را دنبال کند.
دکتر اسلامی ادامه داد: ۳ رویکرد کلی مکرون درباره سیاست خارجی، تمرکز او بر نمادهای فرانسوی، تقویت ارتباطات جهانی و چالاکی در مدیریت جهانی است.
وی با بیان اینکه برخی از اقدامات مکرون باعث ابهاماتی در ایران درباره سیاست خارجی وی شده است، گفت: مکرون در حالی درباره مسائل یمن با عربستان و امارات وارد گفتگو می شود که با یک اصل معروف فرانسوی درباره حقوق بشر کاملا در تضاد است. ضمن آنکه ورود نیروهای فرانسوی به الحدیده یمن نیز این موضوع را تائید می کند.
وی گفت: سیاست مکرون بر اساس ۳ متغیر در حال تبیین شدن است. نخست تندروهای فرانسوی که به دنبال بردن فرانسه به سمت سیاست های تند از جمله علیه ایران هستند. همچنانکه این افراد به دنبال استفاده از رفاقت مکرون و ترامپ برای رسیدن به اهداف خود هستند. متغیر دوم لابی اسرائیل در فرانسه است که در موضوع رایزنی علیه برجام کاملا مشخص شد و متغیر سوم سیاست دلار عربستان است. این سه متغیر، رفتار سیاست فرانسه در قبال ایران را می سازد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: مهمترین گزاره برای بهتر شدن شرایط، احیای نقش فرانسه در حل تعارضات است. مکرون باید وضع موجود را تغییر دهد، نه آنکه آن را ادامه دهد. ایران نیز از سیاست خارجی مستقل فرانسه بسیار حمایت میکند.
دومین نشست گروه گفتگوی ژئوپلیتیک ایرانی و فرانسوی روز چهارشنبه در محل شورای راهبردی روابط خارجی ادامه یافت. این نشست با حضور متخصصان علمی و اجرایی ایرانی و فرانسوی، به میزبانی گروه و قطب علمی جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس و مشارکت شورای راهبردی روابط خارجی، انجمن ژئوپلیتیک ایران، بنیاد خانه علوم انسانی فرانسه و رایزنی فرهنگی سفارت فرانسه در تهران، با هدف توسعه مناسبات علمی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دو جانبه و صلح و ثبات منطقهای از طریق همکاریهای دو طرف برگزار شد.
برای مشاهده متن کامل هر دو گزارش نشست اینجا کلیک کنید.
{yoogallery src=[/images/gallery//farans]width=[150]}